Malowanie akwarelami to bardzo popularna technika malarska. Wydawać by się mogło, że nie ma nic prostszego od rozcieńczenia farby wodą i nałożenia na papier. Nic bardziej mylnego. Malowanie akwarelami wymaga od nas przede wszystkim cierpliwości.

Czy chcesz dowiedzieć się jak malować akwarelami? W naszym poradniku, wyjaśnimy krok po kroku jak malować tym medium, a także co oprócz samych farb okaże się przydatne przy tej technice.

Spis treści:

Czym charakteryzują się farby akwarelowe?
Jakie pędzle są potrzebne do malowania akwarelami?
Jakie dodatkowe akcesoria przydadzą się podczas malowania akwarelami?
Na jakich podłożach można nimi malować?
Jak należy mieszać farby akwarelowe?
Jak malować akwarelami? Techniki w malarstwie akwarelowym

Czym charakteryzują się farby akwarelowe?

Akwarele zaliczają się do farb wodnych, tak samo jak gwasze czy akryle. Ich nazwa wywodzi się od słowa łacińskiego aqua – czyli woda, a z języka francuskiego aquarelle – wodnisty.

Farby akwarelowe

Akwarele otrzymuję się poprzez zmieszanie sproszkowanych pigmentów, których spoiwem jest guma arabska. Występują one w kilku formach:

Klasyczne, czyli kostki lub półkostki – umieszczone są w pojedynczych plastikowych pojemniczkach. Aktywuje się je poprzez zmieszanie z wodą.
Emulsji w tubkach – można je nakładać bezpośrednio z tubki, lub rozcieńczać za pomocą wody.
W proszku – pakowane są w plastikowe pudełeczka lub fiolki. Mają one intensywne zabarwienie, jeżeli chce się otrzymać delikatniejszy odcień należy dodać do nich więcej wody.
W kredkach – ich grafity można zwilżać wodą i rysować po papierze, lub gotowy rysunek rozmyć z pomocą pędzla i wody.

Dobrej jakości farby akwarelowe charakteryzują się trwałością koloru, a także wysoką odpornością na działanie światła. Doskonale współgrają z białością papieru i są świetliste.

Istotnym elementem na który powinniśmy zwrócić uwagę podczas zakupu jest transparentność akwareli, a więc krycie. Lepszej jakości farby charakteryzują się właśnie transparentnością. Na większości opakowań znajdziemy oznaczenia w postaci kwadratów, które w zależności od stopnia wypełnienia określają siłę krycia.

Kwadrat w pełni zamalowany – oznacza, że farba jest kryjąca
Kwadrat zamalowany w połowie – oznacza, że farba jest pół-kryjąca
Kwadrat z namalowaną ciemną linią po przekątnej – oznacza, że farba jest pół-transparetna
Kwadrat bez żadnego wypełnienia – oznacza, że farba jest transparentna

Na samym początku swojej przygody z farbami akwarelowymi nie warto kupować najtańszych dostępnych paletek kolorów. Nie są one mocno napigmentowane, dlatego efekt może być daleki od tego jaki chcieliśmy osiągnąć. Nie zalecamy też jednak od razu zakupu profesjonalnych farb, ponieważ nie należą one do najtańszych.

Na rynku dostępne są komplety dobrych jakościowo farb w rozsądnych cenach. Dobrze jest zdecydować się na paletę od 8 do 12 kolorów i nauczyć się mieszania ich ze sobą. Zasady koła barw to podstawowy element nauki malowania, dlatego też nie warto z niego rezygnować.

Akwarele - wzornik

Prze rozpoczęciem malowania dobrze jest przygotować na osobnej kartce papieru wzornik. Czasem może zdarzyć się tak, że kolory w tubkach lub pojemniczkach nie zawsze będą miały taki sam kolor na papierze. Tak przygotowany wzorzec zdecydowanie ułatwi proces malowania.

Jakie pędzle są potrzebne do malowania akwarelami?

Przede wszystkim pędzle do akwareli powinny być miękkie, dobrze chłonąć wodę i ją na sobie utrzymywać. Najlepiej w tym przypadku sprawdzą się te wykonane z naturalnego włosia sobola, wiewiórki, kucyka lub kuny.

Pędzle do malowania akwarelami

Pędzle dedykowane do malowania akwarelami najczęściej posiadają okrągłe końcówki, które umożliwiają im wchłonięcie i zatrzymanie dużej ilości wody w czasie cieniowania i nakładania warstw koloru. Oprócz kształtu końcówek pędzle do akwareli różnią się między sobą wielkością końcówki oraz długością trzonka. Rozmiar pędzla oznaczany jest numerami na obudowie.

Do wykonywania detali zdecydowanie lepiej sprawdzą się pędzle z ostrym zakończeniem, przybierające formę charakterystycznego szpica. Pędzle płaskie idealnie sprawdza się podczas malowania nieba, wody czy kamieni. Do malowania koron drzew lub traw polecane są pędzle wachlarzowe.

W plenerze doskonale sprawdzą się innowacyjne pędzelki nazywane aquabrush lub waterbrush. Wyposażone są one w specjalne pojemniczki na wodę, dzięki czemu nie ma konieczności zabierania ze sobą kubeczków lub słoiczków.

Od rodzaju włosia użytego podczas produkcji pędzli zależy miedzy innymi ich chłonność, sprężystość oraz żywotność.

Rozróżniamy 3 rodzaje włosia:

Syntetyczne – pędzle z włosiem syntetycznym wykonane są z tworzywa sztucznego. Cechują się one wysoką sprężystością, praktycznie natychmiast wracają do swojej pierwotnej formy. Nie są one jednak zbyt trwałe, dość szybko się zużywają.
Naturalne – pędzle wyprodukowane na bazie włosia naturalnego są nieco droższe od syntetycznych. Charakteryzują się one lepszym trzymaniem wody oraz miękkością. Służą zdecydowanie dłużej od swoich poprzedników.
Mieszane – wyprodukowane na bazie włosia syntetycznego z domieszką naturalnego. Pędzle tego typu posiadają cechy wspólne wymienione powyżej.
Na samym początku swojej przygody z akwarelami warto mieć zestaw około 5 sztuk pędzli. Jeden większy, który będzie służył do malowania tła, trzy mniejsze oraz jeden najmniejszy, do tworzenia szczegółów i detali.

Aby pędzle służyły nam długi czas warto prawidłowo je czyścić oraz przechowywać. Wystarczy po skończonym malowaniu umyć pędzle pod strumieniem bieżącej wody. Żeby upewnić się czy są one już dokładnie wyczyszczone, można wykonać kilka ruchów na naszej dłoni, wtedy można zobaczyć czy z nasady nie wydostaje się jeszcze pigment. Tak wyczyszczone pędzle pozostawiamy do wyschnięcia na ręczniku papierowym w pozycji pionowej lub w kubku włosiem do góry.

Nie należy suszyć pędzli w pobliżu źródeł ciepła takich jak np. kaloryfer, ponieważ narazi to włosie oraz rączkę na nadmierne wysychanie. Skutkować to może pękaniem drewnianego trzonka, a także łamaniem włosia.

Jakie dodatkowe akcesoria przydadzą się podczas malowania akwarelami?

Akcesoria do akwareli

Paleta – okaże się przydatna do nałożenia na nią farb z tubek, ale także do mieszania ze sobą kolorów.
Ręcznik papierowy – przyda się do zbierania nadmiaru wody z papieru, tworząc delikatne rozmycia z których słynie technika malowania akwarelami.
Kubeczek na wodę – ważne aby wodę w kubeczku wymieniać dość często, tak by była ona czysta – zabrudzona może zmieniać kolor farb
Deska, rysownica lub twarda podkładka – stabilne podłoże zapewni wygodna pracę podczas malowania.
Taśma malarska lub klipsy – przydadzą się do przyklejenia lub przyczepienia arkuszu papieru do podkładki. Dzięki temu kartka nie będzie się przesuwać, a to zwiększy nasz komfort pracy.
Ołówek i gumka – przydadzą się podczas wykonywania szkicu

Na jakich podłożach można nimi malować?

W technice akwarelowej bardzo istotnym elementem jest podłoże. Ma ono ogromny wpływ na to jak rozprowadzają się pigmenty i na to jak one się ze sobą mieszają. W ofercie znajdziemy podłoża dedykowane amatorom, hobbystom oraz profesjonalistom. Warto wiedzieć, że w przypadku podłoży do malowania akwarelami te wysokiej jakości nie należą do najtańszych. Wybierając papier warto zwrócić uwagę na kilka ważnych aspektów.

Papier do akwareli

Po pierwsze gramatura papieru powinna ona sięgać co najmniej 250 g/m2. Te o niższej mogą podczas malowania zacząć falować. Najbardziej popularnym papierem jest ten o gramaturze 300 g/m2. Im większą gramaturę będzie miał papier, tym więcej wody będzie w stanie pochłonąć.

Po drugie faktura papieru. Ona również odgrywa dużą rolę podczas malowania. W zależności od procesu produkcji wyróżniamy 3 rodzaje papieru: satynowy (całkiem gładki), drobnoziarnisty lub gruboziarnisty.

Po trzecie w zależności od jakości papieru różni się on od siebie składem:

100% bawełny – papiery wyprodukowane w pełni z bawełny charakteryzują się zwiększoną wytrzymałością. Kolory swobodnie się na nich przenikają. Nie zawierają kwasów, a także dłużej trzymają wilgoć.
Bawełna z domieszką celulozy – w zależności od producenta domieszki bawełny wahają się pomiędzy 25%, a 70%.
100% celulozy – papiery te są mniej wytrzymałe na tarcie, nie są również w stanie pochłonąć takiej ilości wody jak poprzednie wersje. Dość szybko wysychają, przez co kolory nie mogą się na nich swobodnie przenikać. Warto jednak zaznaczyć, ze znajdziemy papiery celulozowe, które dorównują tym bawełnianym, są one jednak zdecydowanie droższe od tych standardowych.

Ważne jest aby papieru do akwareli nie gruntować – robi się to w przypadku farb akrylowych lub olejnych. Dlaczego? Ponieważ papier dedykowany do tej techniki produkowany jest na bazie specjalnego spoiwa. Dostępne na rynku grunty do akwareli służą do gruntowania płótna, płyt pilśniowych lub innych podłoży.

Jak należy mieszać farby akwarelowe?

Intensywność farb akwarelowych zależy przede wszystkim od ilości użytej wody. Im więcej jej użyjemy, tym kolory będą bardziej transparentne. Im mniej dodamy wody, tym samym farby będą bardziej intensywne i lepiej kryjące.

Proces mieszania farb najlepiej wykonywać na palecie lub papierze. W pierwszym przypadku pozwoli to na uzyskanie jednolitej barwy. Mieszanie na papierze, pozwala na otrzymanie zdecydowanie bardziej efektownych rezultatów.

Dobrze jest namieszać odrobinę większą ilość koloru niż planuje się zużyć. Dlaczego? W najgorszym przypadku w trakcie malowania zabraknie nam go, a uzyskanie takiego samego odcienia może okazać się czasochłonne. Praca w tym czasie może nam wyschnąć. A dodanie na nią kolejnej warstwy farby spowoduje odznaczanie się granicy odcieni.