Rysowanie węglem me wiele zalet. Po pierwsze jest dość proste i szybkie. Po drugie otrzymuje się ciekawy efekt wizualny, zarówno w przypadku szkiców jak i portretów. Istotnym jest także fakt, że węgiel w przeciwieństwie do grafitu jest matowy.
Spis treści:
Węgiel rysunkowy – co to jest?
Węgiel rysunkowy jest jedną z najbardziej popularnych technik rysunkowych, zaraz obok szkicowania ołówkiem. Rysowanie z jego pomocą było jedną z pierwszych technik utrwalania obrazów życia codziennego, już w czasach prehistorycznych. Jednym z najstarszych rysunków stworzonych przy użyciu z węgla, jest obraz zebry, znaleziony w jaskini Apollo w Namibii.
W czasach renesansu służył do opracowywania wstępnych pomysłów, konturów i obszarów cienia. Z tej metody rysowania korzystało wielu sławnych malarzy, takich jak Vincent Van Gogh, Pablo Picasso, czy Leonardo Da Vinci. Obecnie popularne jest tworzenie nim rysunków od samego początku do końca.
Jak powstaje węgiel rysunkowy?
Węgiel rysunkowy (drzewny) powstaje w wyniku pirolizy, nazywanej inaczej suchą destylacją drewna. W największym uproszczeniu polega ona na poddawaniu drewna działaniu wysokiej temperatury bez dostępu tlenu. Dziś węgiel rysunkowy otrzymuje się w procesie sztucznej destylacji, a dzięki zastosowaniu różnych gatunków drewna możliwe jest osiąganie różnego stopnia nasycenia czerni, a także miękkości.
Jak rysować węglem?
Węgiel rysunkowy klasyfikowany jest jako suche medium artystyczne. W porównaniu z innymi mediami, rysowanie węglem drzewnym jest znacznie bardziej wyrozumiałe. Pozwala poprawić pracę kilkoma pociągnięciami gumki chlebowej.
Pierwszym etapem przy rysowaniu węglem, jest stworzenie szkicu. Powinien on być delikatny, mało widoczny – pozwoli to na późniejsze pokrycie go węglem. Tworząc swobodny szkic, ruchy powinny być szybkie i zamaszyste. Jeśli jednak rysunek ma być precyzyjny – kreski powinny być stawiane dokładnie i blisko siebie. Cieniowanie węglem jest bardzo intuicyjne. Im mocniej dociśnie się go do kartki, tym odcień będzie ciemniejszy, analogicznie mniejszy nacisk – jaśniejszy odcień.
Rodzaje węgla do rysowania
Wyróżnia się dwa rodzaje węgla do rysowania: miękki oraz twardy. Miękki powstaje w wyniku spalania cienkich gałązek (wierzby, winorośli, lipy, bukszpanu itp.) przy ograniczonym dostępie powietrza. Najczęściej wykorzystywany jest do tworzenia delikatnych rozmyć i zapełnienia tła rysunku. Natomiast węgiel twardy powstaje ze zwęglonych wiórów drzewnych. Można go stosować do rysowania bardziej wyrazistych kresek. Jest on zdecydowanie twardszy i trudniejszy do rozmazania.
Oferta węgli do rysowania jest niezwykle szeroka, dlatego każdy może śmiało wybrać, ten najbardziej odpowiedni dla siebie. Poniżej, po krótce opiszemy dostępne na rynku wersje, przedstawiając ich cechy charakterystyczne.
Węgiel drzewny prasowany
Prasowany węgiel drzewny ma bardzo podobną strukturę do pasteli kredowych. Jest to sproszkowany węgiel drzewny z dodatkiem kleju roślinnego jako środka wiążącego. Z pomocą takiego węgla, łatwo przy pomocy dłuższego boku pokrywać duże obszary rysunku, a za pomocą krawędzi kreślić cienkie, precyzyjne linie.
Prasowany węgiel drzewny sprzedawany jest w postaci pałeczek lub sztabek i występuje w trzech stopniach twardości. W przeciwieństwie do węgla naturalnego jest on bardzo zbity, dzięki czemu jego barwa jest dużo głębsza.
Węgiel drzewny naturalny w pałeczkach
Najbardziej popularny rodzaj węgla rysunkowego, to właśnie ten w pałeczkach. Charakteryzuje się on szybkim ścieraniem oraz mocnym kruszeniem. Sprawia to, że stawia on mały opór przy prowadzeniu linii. Często przybiera on formę gałązek o różnych kształtach i grubościach. Te grubsze zdecydowanie lepiej nadają się do pokrywania dużych obszarów rysunku, natomiast cieńsze do rysowania detali.
Warto również wiedzieć, ze węgiel naturalny mimo swojej ciemnej barwy, po naniesieniu na papier ma odcień ciemnej szarości.
Węgiel drzewny w proszku
Jest on bardzo przydatny do pokrywania dużych powierzchni rysunku – zwłaszcza jeśli pracujemy na większym formacie kartki papieru, oraz do prac nad światłocieniem. Dedykowany jest raczej bardziej doświadczonym rysownikom. Posiada szerokie zastosowanie, ponieważ można go używać zarówno w technikach suchych jak i mokrych.
Doskonale sprawdzi się przy pokrywaniu dużych powierzchni rysunku np. tła. Równie dobrze sprawdzi się przy tworzeniu światłocieni. Najczęściej znajdziemy go w poręcznych słoiczkach, które umożliwią odpowiednie dozowanie, a także zabezpieczą węgiel podczas przechowywania.
Węgiel w oprawie drewnianej / w ołówku
Sztyft węgla w ołówku powstaje z popiołu drzewnego sprasowanego z iłem i substancjami wiążącymi. Dzięki temu nie osypuje się, a wykonany nim rysunek jest trudny do rozmazania. Węgle w ołówku można z łatwością temperować – wąska końcówka umożliwia odwzorowanie najdrobniejszych detali. Technika rysowania jest podobna jak w przypadku ołówków, lecz można uzyskać w ten sposób znacznie głębszą, aksamitną czerń.
Węgiel w tubce / w płynie
Jest to połączenie drobinek węgla, najczęściej z gumą arabską. Ten rodzaj swoją konsystencją przypomina farbę olejną. Można go nakładać za pomocą pędzli lub szpachelki. Jego cząsteczki są większe od pigmentów używanych w produkcji farb, dzięki czemu po wyschnięciu na papierze pozostaje ciekawy efekt granulacji.
Ze względu na jego charakterystykę, nie nadaję się dla osób rozpoczynających przygodę z rysowaniem węglem. Doskonale sprawdzi się zarówno do wyrazistych, jak i delikatnych prac. Może być stosowany z dowolnymi chłonnymi powierzchniami, takimi jak papiery akwarelowe i płótna.
Przydatne akcesoria
Nauka rysowania węglem powinna rozpocząć się od przygotowania odpowiednich przyborów. Dlaczego? Ponieważ efekt, jaki otrzymamy nie zależy tylko od posiadanego talentu, ale także akcesoriów jakich użyjemy. Poniżej przedstawiamy niezbędne artykuły, które wspomogą tworzenie rysunku węglem.
Papier
Przy rysowaniu węglem drzewnym, dobrym pomysłem będzie użycie szorstkiego papieru o lekko chropowatej lub ziarnistej fakturze. Świetnie sprawdzą się tutaj bloki z kartkami, których gramatura sięga powyżej 250 g/m2.
Gumka chlebowa
Gumka chlebowa pozwala na dokonanie korekty w większym zakresie. Nie ściera ona węgla z kartki, a wybiera jego cząsteczki, które w przypadku zwykłych gumek uległyby rozmazaniu. Oprócz tego z jej pomocą uzyskać można ciekawe efekty, w postaci punktowych rozjaśnień.
Rozcieracz / wiszer
Rozcieracz służy do uzyskiwania miękkich przejść między odcieniami. Najczęściej wykonany jest z miękkiego papieru filcowego. Pozwala na swobodne rozcieranie węgla, bez brudzenia rąk.
Temperówka / ostrzałka do węgla
Ostrzenie węgla najczęściej odbywa się na dwa sposoby. Zależne jest to od rodzaju węgla, jakiego używamy, w sztabkach, czy w ołówku. W przypadku pierwszej wersji, zdecydowanie lepiej sprawdzi się ostrzałka. To nic innego jak kawałek drewnianej deseczki, na której przymocowane są arkusze papieru ściernego. Węgiel w ołówku naostrzyć można za pomocą klasycznej temperówki.
Utrwalacz
Węgiel rysunkowy nie wnika w głąb papieru, tak jak dzieje się to przy malowaniu farbami. Dlatego każdą pracę warto zabezpieczyć przed obsypywaniem. Doskonałym rozwiązaniem jest posiadanie fiksatywy w sprayu. Jest to substancja, która zabezpiecza rysunek przed wspomnianym wcześniej obsypywaniem się węgla, a dodatkowo chroni do przed szkodliwym działaniem promieni UV.
Warto wiedzieć też, że kiedyś do zabezpieczania rysunków stosowano olej lniany: wysychający olej zabezpieczał rysunki przed wycieraniem i rozmazywaniem. Wadą tego materiału było powstawanie nieestetycznych, tłustych plam na papierze.
Jak przechowywać węgiel rysunkowy
Węgiel naturalny w pałeczkach lub sztabkach, najlepiej jest przechowywać w oryginalnych opakowaniach. Zmniejszają one ryzyko połamania lub zawilgocenia, a jednocześnie zabezpieczają one pozostałe artykuły przed zabrudzeniem.
Wskazówki przydatne podczas rysowania węglem
- Aby uzyskać ostre krawędzie trzymaj węgiel drzewny jak ołówek
- Aby narysować szersze pociągnięcia, ułóż węgiel na boku
- Trzymaj nadgarstek z dala od podłoża – pozwoli Ci to uniknąć przypadkowego rozmazania
- Twórz rysunek od środka – to również pomoże uniknąć rozmazywania
- Cieniowanie polega na zmienianiu intensywności koloru, który zależy od siły nacisku dłoni na węgiel
- Detale i niewielkie elementy najlepiej wykańczać węglem w ołówku
- Szary kolor możemy otrzymać po nałożeniu na ciemną warstwę białego węgla
Technika rysowania węglem jest efektowna i stosunkowo łatwa do opanowania. Lecz tak jak wszystkie inne wymaga regularnych ćwiczeń.
