Techniki malarskie – 6 najpopularniejszych

Techniki malarskie – co to?

Technika malarska to sposób wykonania dzieła malarskiego. W naszym tekście przedstawimy klasyczne techniki malarskie. Warto wiedzieć, że nazwa danej techniki najczęściej wywodzi się z rodzaju zastosowanej farby. Po krótce opiszemy ich historię, na czym polegają oraz na jakich podłożach można nimi malować.

Jeżeli jesteś początkującym malarzem i szukasz inspiracji dla własnego kierunku artystycznego, to zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem.

Malarstwo olejne

Malarstwo olejne jest jedną z najbardziej popularnych i cenionych technik. Początki tej techniki sięgają czasów starożytnych, a receptura farb nie zmieniała się przez ponad 300 lat, aż do początku XX wieku. W powszechne użycie technika ta weszła w XV w. w Niderlandach, rozpowszechniając się następnie w innych krajach Europy i wypierając technikę tempery.

Malarstwo olejne polega na nakładaniu farby na zagruntowane i odpowiednio naciągnięte płótno lub deski. Jak sama nazwa wskazuje, spoiwem tego rodzaju farb jest olej. Najczęściej do ich produkcji wykorzystywany jest olej lniany lub terpentyna.

Jest to malarstwo trwałe, w którym (dzięki mieszaniu barw, ich kryciu i długiemu czasowi schnięcia), można bez obaw wprowadzać zmiany i poprawki. W ten sposób uzyskać można różne efekty barwne – intensywne lub złamane, zgaszone. Obrazy wykonane za pomocą farb olejnych cechują się także dużą trwałością, jednakże warto wiedzieć, że w zaciemnionych pomieszczeniach z czasem żółkną. W tej technice malować można na dwa różne sposoby:

• klasyczny – polega na nakładaniu na barwną zaprawę cienkiej, monochromatycznej podmalówki. Następnie kładzie się warstwę barwnego werniksu lub szelaku, a na to kilka lub kilkanaście warstw półkryjących lub przezroczystych farb. Dzięki temu obrazy malowane tą techniką mają wyjątkowa kolorystykę i niezwykłą głębię kolorów.
• alla prima – polega na nakładaniu jednej, nieraz bardzo grubej warstwy farby, zostawiając wypukłe, wyraziste faktury. Technika ta była w dawnych epokach zwieńczeniem i arcydziełem warsztatu malarza.

Malarstwo akrylowe

Historia powstania malarstwa akrylowego sięga 50 lat. Początkowo farby akrylowe znane były w Stanach Zjednoczonych i Meksyku, a następnie w Europie. Pierwotnie służyły do malowania elewacji budynków. Są one niezwykle uniwersalne w zastosowaniu, dlatego tez można nimi malować po niemal każdej powierzchni, bez potrzeby wcześniejszego gruntowania.

Farby akrylowe składają się z żywicy syntetycznej, pigmentu oraz wody. Można je rozcieńczać przy użyciu wody, jednak nie jest to zalecane. Niszczy się w ten sposób spójność i trwałość farb. W celu ich rozcieńczenia zalecane jest stosowanie odpowiednich mediów akrylowych, które zwiększają  płynność kolorów.

Farby akrylowe nakładać można grubo lub cienko, laserunkowo, przezroczystymi warstwami. Pozwalają one na uzyskanie precyzyjnych, niemalże fotograficznych efektów. Proces schnięcia farb akrylowych jest dość szybki, co jest zarówno wadą jak i zaletą. W krótkim czasie nanieść można kilka warstw, ale jednocześnie ogranicza to możliwość ich mieszania na płótnie.

Malarstwo akwarelowe

Początki malarstwa akwarelowego sięgają epoki Paleolitu. To wtedy wykorzystywano mieszankę ochry, węgla drzewnego i innych naturalnych pigmentów do malowania ścian w jaskiniach. Swoją popularność malarstwo akwarelowe zawdzięcza sztuce chińskiej, gdzie rozwijało się od około IV w.p.n.e. W Polsce akwarela pojawiła się w okresie oświecenia.

Farby akwarelowe (będące farbami wodnymi) dedykowane są do malowania po papierze lub pergaminie. Tworzą one na podłożu cienką, przezroczystą warstwę, przez którą przebija kolor podłoża. Rozcieńczalne pigmenty nie pokrywają całkowicie faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze widoczną. Dlatego też na efekt końcowy bardzo duży wpływ ma barwa i faktura podłoża. Akwarela nie daje prawie żadnej możliwości dokonywania poprawek i retuszy.

Farby akwarelowe składają się z pigmentu i wodorozpuszczalnego kleju (najczęściej jest nim guma arabska), który utrzymuje farbę w odpowiedniej do malowania konsystencji. Pośród technik malarskich powodujących duże zabrudzenia i wymagających długiego schnięcia, ta akwarelowa wydaje się najmniej problematyczną.

Malarstwo pastelowe

Technika pasteli stosowana zaczęła być w malarstwie europejskim z końcem XV wieku. Rozwinęła się w XVII, a szczyt jej popularności przypada na XVII wiek. Farby pastelowe składają się z nadającego kolor pigmentu, kredy, gipsu i niewielkiej ilości spoiwa. Mieszaninę formuje się w cienkie wałeczki, a następnie pozostawia się je do wyschnięcia.

Jako podobrazie do obrazów wykonanych techniką pastelową, najczęściej wykorzystuje się powierzchnie szorstkie. W historii znane są przypadki wykorzystywania między innymi: papieru, kartonu, płótna i pergaminu. Pastele są techniką pośrednia miedzy malowaniem a rysowaniem. Dlaczego ? Ponieważ artysta do wykonania obrazu nie wykorzystuje farb i pędzli, a posługuje się kredkami syntetycznymi.

W technice pastelowej wyróżnia się następujące rodzaje farb:

• Pastele miękkie – nazywane są również suchymi. Najczęściej posiadają okrągły lub kwadratowy przekrój, są najbardziej rozpowszechnionym rodzajem pasteli. W swoim składzie zawierają słaby roztwór gumy arabskiej, dzięki czemu zawdzięczają swoja miękką strukturę.
• Pastele kredowe / suche – w przeciwieństwie do wyżej wymienionych pasteli, w swoim składzie zawierają dużą ilość gumy arabskiej, która gwarantuje ich twardość. Dzięki temu, ze można je ostrzyć, świetnie nadają się do szkiców i rysowania szczegółów.
• Pastele olejne – spoiwem w tego rodzaju pastelach jest – jak sama nazwa wskazuje – olej. Zapewnia on bardzo mocne przytwierdzanie pigmentu do powierzchni.
• Pastele wodne – pozwalają uzyskać efekt podobny do akwareli. Po nałożeniu ich na płótno, wystarczy przetrzeć je pędzelkiem z odrobina wody.

Malarstwo temperowe

Malarstwo temperowe to technika, która znana była już w starożytności, a największą popularność osiągnęła w czasach średniowiecza, która trwała aż do końca XV wieku.

Tempera to rodzaj farby kryjącej, do wyrobu której oprócz barwników używa się jako spoiwa jaj kurzych w połączeniu z sokiem, piwem czy kwasem chlebowym lub gumy arabskiej i kazeiny, rozpuszczonych w oczyszczonym oleju i żywicy drzew iglastych.

Obecnie farby temperowe są dość często wykorzystywane, ponieważ dość szybko schną i nie wymagają gruntowania podłoża. Dzięki temu można nimi malować na płótnie, zwykłym papierze a nawet desce.

Farby temperowe można podzielić pod względem zawartości na:

• Tempery tłuste – w swoim składzie posiadają zdecydowanie więcej oleju lub werniksu, przez co czas schnięcia może się wydłużyć. Jednak po wyschnięciu, farby te są niemal wodoodporne i przypominają malarstwo olejne.
• Tempery chude – ten rodzaj temper wysycha zdecydowanie szybciej od wyżej opisanych. Z czasem jednak kolory na obrazie zmieniają kolor na jaśniejszy.

Malarstwo gwaszowe

Technika malowania gwaszem znana była w Europie od średniowiecza. Najczęściej wykorzystywana była w tworzeniu iluminacji (ilustracjach) manuskryptów. W XVII i XVIII wieku stosowana była  głównie w malarstwie miniatur portretowych. W technice gwaszu, podobnie jak w technice akwareli, ale w odróżnieniu od tempery, spoiwem jest rozpuszczalne w wodzie jednorodne spoiwo klejowe. Najczęściej są to gumy roślinne, ale czasem także kleje skrobiowe lub kolagenowe.

Gwasze należą do rodziny farb wodnych, podobnie jak akwarele. Można je łączyć z akwarelami (np. domalowywać na akwarelowym obrazku białe detale gwaszem)  a także z innymi mediami. Oprócz tego nadają się one także do rozrabiania z wodą i mieszania ze sobą. Wyróżniają się grubo mielonym pigmentem i domieszką bieli lub kredy. Dzięki zastosowanym w farbach wypełniaczom, mają one właściwości kryjące. Należy jednak pamiętać, ze po wyschnięciu gwasze tracą nieco intensywność koloru, prze co zauważalne będzie ich zmatowienie i delikatne rozjaśnienie.

Jako podobrazia do malowania gwaszem, najczęściej używa się białego papieru, tektury, kartonu, a czasem nawet płótna. Technika ta nie wymaga gruntowania podłoża. Warto jednak wiedzieć, że podłoże powinno dobrze wchłaniać wodę. Istotna jest również informacja, że gwasze są wrażliwe na wilgoć i działanie promieni słonecznych. Po zakończonym malowaniu warto je zabezpieczyć warstwą werniksu – niestety sprawia to, że obraz ciemnieje.